Biuletyn nr. 5
Moczenie nocne u dzieci - problem, który można rozwiązać
Kelm Hjalmks
Z ostatnich badań epidemiologicznych wynika, że między 6 a 7 rokiem życia moczenie nocne występuje u 5 do 10 dzieci; częściej dotyczy chłopców. Moczenie nocne stwierdza się u 0,5% osób dorosłych. Jest to najczęstszy - po schorzeniach alergicznych - przewlekły problem zdrowotny u dzieci.Moczenie nocne jest nadal postrzegane jako wstydliwa przypadłość i z tego względu utrzymuje się je w tajemnicy. Nie jest to jednak powód do wstydu. Moczenie nocne jest spowodowane opóźnieniem w dojrzewaniu mechanizmów odpowiedzialnych za przespanie całej nocy w suchym łóżku. W większości przypadków to opóźnienie ma charakter wrodzony. Poza nielicznymi wyjątkami, moczenie nocne nie jest związane z czynnikami psychospołecznymi. Natomiast może u dziecka wywoływać problemy psychospołeczne objawiające się zwłaszcza pogorszeniem samooceny.
Typowym dzieckiem z moczeniem nocnym jest mały chłopiec, któremu podczas snu przytrafia się coś niemiłego; dziecko nie bardzo wie dlaczego tak się dzieje i co najgorsze nie może sobie z tym samo poradzić. Jego samoocena ulega stopniowemu pogorszeniu, uważa siebie za kogoś gorszego od rówieśników. Taka sytuacja pojawia się w wieku, gdy prawidłowa samoocena jest wyjątkowo ważna dla dalszego optymalnego rozwoju osobowości dziecka. Biorąc pod uwagę wyżej przedstawione konsekwencje moczenia nocnego dobrą wiadomością jest to, że w wyniku zastosowania odpowiedniego leczenia moczenia samoocena dziecka wraca do normy.
Mimo, że obecnie dostępne są skuteczne metody terapii moczenia nocnego, to wiele rodzin nadal nie zgłasza problemu moczenia nocnego z powodu nieuzasadnionego poczucia wstydu i winy. Część rodziców szukających pomocy medycznej, może trafić na lekarza, reprezentującego pogląd, że moczenie nocne jest marginalnym problemem, nie wymagającym poświęcenia większej uwagi i tym bardziej leczenia. Wyniki ostatnich badań sugerujące niedobór hormonu antydiuretycznego podczas snu u dzieci z moczeniem nocnym (Norgaard i in., 1985) przyczyniły się do postępu w tej dziedzinie i spowodowały wzrost zainteresowania problemem moczenia. Lekarze uświadomili sobie konieczność leczenia moczenia nocnego u dziecka sześcio- siedmioletniego, które chce się budzić rano w suchym łóżku.
Moczenie nocne jest obecnie traktowane jako schorzenie będące kombinacją następujących czynników etiologicznych:
- nocna poliuria,
- zmniejszona pojemność pęcherza,
- niemożność obudzenia się w odpowiedzi na bodźce płynące z przepełnionego pęcherza.
- alarm mający na celu ułatwienie obudzenia i
- desmopresyną zmniejszająca ilość wydzielanego moczu przez nerki.
Stosowanie alarmu może być leczeniem z wyboru w sytuacji, gdy można liczyć na pomoc rodziców i ich zaangażowanie w proces leczenia dziecka - zwłaszcza w pierwszych tygodniach terapii. Stosując alarm, można się spodziewać, że u 50% dzieci ustąpi moczenie nocne. Jednak nie we wszystkich sytuacjach można stosować alarm (między innymi z przyczyn socjalnych). Pacjenci powyżej 17 roku życia nie akceptują tej metody leczenia. Natomiast prawie wszyscy dorośli wykazują bardzo dobrą odpowiedź na leczenie desmopresyną.
U dzieci desmopresyna jest stosowana w przypadku, gdy terapia alarmem nie przynosi efektu, albo w sytuacji gdy alarm nie jest akceptowany przez rodzinę i wtedy DDAVP staje się lekiem z wyboru. Przez wiele lat desmopresyna była stosowana doraźnie w terapii krótkotrwałej. Korzystny efekt leczenia długotrwałego był badany w Szwecji na 242 pacjentach z moczeniem nocnym w wieku od 6 do 12 lat. Pacjenci otrzymywali desmopresynę w postaci aerozolu podawanego do nosa przez okres jednego roku. Jednym z interesujących wyników było to, że u co najmniej 61 spośród 242 dzieci moczenie nocne ustąpiło w trakcie pierwszych 6 miesięcy leczenia. Jest to o wiele większa liczba dzieci w porównaniu do odsetka pacjentów, u których dochodzi do spontanicznego ustąpienia moczenia nocnego.
Może więc istnieć taka ewentualność - chociaż brakuje pewnych dowodów - że desmopresyna stosowana w długotrwałej kuracji prowadzi podobnie jak alarm do ustąpienia moczenia nocnego. Tak więc rada dla rodziców moczącego dziecka, a także dla osób dorosłych obarczonych tym problemem, aby szukać pomocy i leczenia u lekarza. A rada dla personelu medycznego: aby leczyć moczenie nocne, gdy pacjent chce mieć suche noce.